Według danych Międzynarodowej Federacji ds. Cukrzycy (IDF – International Diabetes Federation) w 2010 r. liczba chorych na cukrzycę na świecie wyniosła ok. 300 mln, natomiast już 3 lata później, czyli w 2013 r. liczba ta wzrosła do 382 mln. Eksperci przewidują, że w  2035 r. wartość ta wzrośnie aż do 592 mln!

Dana opublikowane przez Komitet Zdrowia Publicznego PAN pod kierownictwem prof. T. Zdrojewskiego oraz prof. K. Stojka wykazały, że w Polsce w 2013 r. choruje 2,17 mln osób (5,6% całej populacji mieszkańców Polski). Wartość ta odnosi się do osób, które są świadome swojej choroby i przyjmują leki. Badania wykazały także, że mnóstwo osób nie jest świadoma swojej chora (na podstawie badań dwukrotnego oznaczenia poziomu glikemii na czczo według aktualnych zaleceń PTD – Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego). Zatem łącznie w 2013 r. liczba osób chorujących na cukrzycę w Polsce (świadomych i nieświadomych) wynosiła 2,7 mln!

 

14 listopada został ustanowiony Światowym Dniem Cukrzycy. Akcja ma na celu promowanie profilaktyki zdrowotnej dla osób chorych na cukrzycę, zarówno pod kątem leczenia, ale także prowadzenia odpowiedniej diety, dostosowanej do rodzaju leczenia. W tym dniu warto podkreślić, jakie konsekwencje i powikłania mogą wyniknąć z zaniedbania choroby.

Drugi celem jest podkreślenie wartości badań profilaktycznych, które mają na celu uniknięcie powikłań dzięki wczesnemu wykryciu choroby.

 

Najważniejsze informacje i pojęcia dotyczące cukrzycy, które warto znać.

 

Według definicji PTD 2016r.:

 „Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.”

Objawy, które powinny Cię zaniepokoić:

  • spadek masy ciała,
  • wzmożone pragnienie,
  • wielomocz – częste oddawanie moczu,
  • pojawienie się ropnych zmian na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych.

Sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka.

Osoby, które znajdują się w tej grupie powinny raz w roku przeprowadzić badanie w kierunku cukrzycy!

è z nadwagą lub otyłością [BMI ≥ 25 kg/m2

i/lub obwód w talii > 80 cm (kobiety); > 94 cm (mężczyźni)]

è u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową;
è z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo) è u kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg
è mało aktywnych fizycznie è z nadciśnieniem tętniczym
(≥ 140/90 mm Hg)
è z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej

è na cukrzycę

è z dyslipidemią [stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicerydów > 150 mg/dl (>1,7 mmol/l)]  
è u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy è u kobiet z zespołem policystycznych jajników  
è z chorobą układu sercowo-naczyniowego    

 

Osoby powyżej 45 r.ż., które nie znajdują się w grupie ryzyka, powinny robić badanie pod kątem cukrzycy raz na 3 lata.

Jest to bardzo ważne, gdyż wczesna diagnostyka choroby połączona z odpowiednią terapią, obniża ryzyko wystąpienia powikłań groźnych dla zdrowia i życia.

Tabela 1 Zasady rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej

Glikemia przygodna — oznaczona w próbce

krwi pobranej o dowolnej porze dnia,

niezależnie od pory ostatnio spożytego

posiłku

Glikemia na czczo — oznaczona

w próbce krwi pobranej 8–14 godzin

od ostatniego posiłku

Glikemia w 120. minucie doustnego

testu tolerancji glukozy (OGTT)

według WHO

Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej

 

≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l)

è cukrzyca*

 

(gdy występują objawy hiperglikemii, takie jak: wzmożone pragnienie,

wielomocz, osłabienie)

70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l)

è prawidłowa glikemia na czczo

 

100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l)

è nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG)

 

≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l)

è cukrzyca*

< 140 mg/dl (7,8 mmol/l)

è prawidłowa tolerancja glukozy (NGT)

 

140–199 mg/dl (7,8–11,1 mmol/l)

è nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT)

 

≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l)

è cukrzyca*

IFG (impaired fasting glucose) — nieprawidłowa glikemia na czczo; NGT (normal glucose tolerance) — prawidłowa tolerancja glukozy; IGT (impaired glucose tolerance) — nieprawidłowa tolerancja glukozy; WHO (World Health Organization) — Światowa Organizacja Zdrowia

 *Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest stwierdzenie jednej z nieprawidłowości, z wyjątkiem glikemii na czczo, gdy wymagane jest 2-krotne potwierdzenie zaburzeń; przy oznaczaniu glikemii należy uwzględnić ewentualny wpływ czynników niezwiązanych z wykonywaniem badania (pora ostatnio spożytego posiłku, wysiłek fizyczny, pora dnia) 

Źródło: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2016, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

 

Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych według Światowej Organizacji Zdrowia
(
WHO, World Health Organization):

Prawidłowa glikemia na czczo 70–99 mg/dl (3,9––5,5 mmol/l)
Nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG, impaired fasting glucose) 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l)
Nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT, impaired glucose tolerance): w 120. minucie OGTT glikemia 140–199 mg/dl (7,8–11 mmol/l)
Stan przedcukrzycowy IGF (100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) lub

IGT (140–199 mg/dl (7,8–11 mmol/l)

Cukrzyca Jedno z kryteriów umieszczonych w tabeli 1

 

Wyodrębnia się kilka postaci cukrzycy:

  1. Cukrzyca typu 1 – zwana również cukrzycą młodzieńczą, przyczyną jest brak insuliny, przy zachowaniu wrażliwości tkanek na insulinę, przyczyną jest zniszczenie przez procesy autoimmunologiczne komórek wysp trzustkowych, odpowiedzialnych za wydzielanie insuliny, objawy kliniczne występują po zniszczeniu około 80 % komórek. Przeżycie uzależnione jest od podawania insuliny.

Cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults)jedna z postaci cukrzycy typu 1, choroba autoimmulogiczna, często mylona z cukrzycą typu 2, ze względu na powolny rozwój choroby, zwykle objawy pojawiają się już u dorosłych.

Poza cukrzycą typu 1 o podłożu autoimmunologicznych, wyróżnia się także podłoże idiopatyczne.

  1. Cukrzyca typu 2 – nazywana cukrzycą dorosłych, niezależna od insuliny, wynika z jednoczesnego upośledzenia wydzielania i funkcji insuliny, poprzedzona jest stanem przedcukrzycowym, objawiającym się insulinoopornością, (zmniejszona wrażliwość komórek tłuszczowych i mięśniowych na insulinę), taki stan prowadzi do przedłużającej się hiperglikemii oraz podwyższonego poziomu insuliny, której zadaniem jest przywrócenie prawidłowego stężenia glukozy. Kolejne fazy choroby, gdzie zapotrzebowanie na insulinę jest coraz wyższe, przekracza zdolności wydzielnicze trzustki.
  2. Cukrzyca ciężarnych – jest wynikiem zmian wydzielania hormonów wynikających z okresu ciąży, istnieje możliwość przekształcenia się pełną cukrzycę.
  3. Inne postaci – cukrzyca indukowana przez leki lub zakażenia wirusowe, cukrzyca warunkowana genetycznie, upośledzenie aktywności zewnątrzwydzielniczej trzustki, zaburzenia hormonalne.